www.viribusunitis322012.fora.pl

Viribusunitis

Wybitnie uzdolniona (wojskowo, politycznie i ekonomicznie) gałąź rodu Habsburgów, wywodzących się od syna cesarza Leopolda II – Karola Ludwika Habsburga (1771-1847), brata cesarza Franciszka I/II i wodza naczelnego wojsk austriackich w wojnie z Napoleonem prowadzonej w 1809 roku. Wybitnie uzdolniony militarnie i osobiście odważny, jako jedyny z wodzów europejskich zadał poważną porażkę cesarzowi Francuzów w bitwach Aspern-Essling, choć następnie uległ mu w wielkiej bitwie pod Wagram, głownie skutek miażdżącej przewagi liczebnej i ogniowej przeciwnika. W roku 1822 odziedziczył na mocy testamentu po księciu Albercie Saskim, bogate Księstwo Cieszyńskie, zaś w 1838 roku odkupił od hrabiów, Wielopolskich tzw. Państwo Żywieckie tworząc niezwykle bogate latyfundium. Bogactwo to ogromnie powiększył przez znak owite inwestycje i wzorowa gospodarkę.

Pozostawił dwóch synów: Albrechta Fryderyka (1817-1895) i Karola Ferdynanda (1818-1874), którzy odziedziczyli jego dobra i kontynuowali jego działalność gospodarczą. Starszy i wybitniejszy odziedziczył po ojcu także zdolności militarne i zasłynął jako znakomity wódz w czasie wojny z Włochami odnosząc w 1866 roku głośne zwycięstwo pod Custozzą, a następnie w decydującym stopniu przyczynił się do unowocześnienia armii Habsburgów.
Jako konserwatysta i „staroaustriak” był głową stronnictwa niechętnego dualizmowi i dążącego do centralizacji (ewentualnie federalizacji) państwa Habsburgów.

Z jego to właśnie inicjatywy w roku 1856 na południowych krańcach Zabłocia w Żywcu powstał Browar Arcyksiążęcy – będący odtąd wizytówką miasta (a obecnie drugim największym producent piwa w Polsce). Inne wielkie zakłady tamtych czasów to założona w 1837r. w Sporyszu Huta Fryderyka przekształcona w 1910 r. we fabrykę śrub (obecnie Żywiecka Fabryka Śrub "Śrubena"), założona w 1885 r. w Zabłociu Fabryka Wyrobu Masy z Drzewa na Papier (dziś Fabryka Papieru "Solali"), założona w Zabłociu w 1902 r. Fabryka Maszyn braci Wróblów (obecnie Ponar Żywiec) i założona w Zabłociu w 1921 r. Fabryka Skór i Pasów "Siła" (później Południowe Zakłady Przemysłu Skórzanego, upadłość w 1999 r.)
Również z jego inicjatywy w 1878 r. Żywiec uzyskał połączenie kolejowe z Bielskiem-Białą i Czechowicami-Dziedzicami poprzez odnogę Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda, a w 1884 r. miasto zostało połączone Koleją Transwersalną ze wszystkim ważniejszymi miejscowościami po północnej stronie Karpat. Był to też czas gwałtownej urbanizacji. Większość zabudowy mieszkalnej centrum pochodzi z II poł. XIX i początku XX wieku. Powstały też liczne gmachy użyteczności publicznej, jak ratusz, Zarząd Dóbr Arcyksiążęcych, c. k. Wyższa Szkoła Realna czy Szkoła Panieńska. Habsburg zmienił też oblicze zespołu zamkowego – przebudowali zamek w stylu neogotyckim, zbudował neo klasycystyczny pałac zwany Nowym Zamkiem i przekomponowali park w stylu angielskim.
Po śmierci brata Albrecht Fryderyk nie posiadający własnego męskiego potomstwa przejął opiekę nad bratankami: Fryderykiem Marią, oraz Karolem Stefanem, którzy po jego śmierci odziedziczyli cały majątek. Latyfundium podzielono: Fryderyk Maria ( 1856-1936) objął księstwo Cieszyńskie oraz liczne posiadłości na terenie Korony św. Stefana, zaś Karol Stefan (1860-1933) – Państwo Żywieckie.
Obydwaj - znakomici administratorzy z wybitnymi zdolnościami ekonomicznymi zwielokrotnili majątek. Cieszyli się też ogromna sympatią cesarza Franciszka Józefa, który stawiał ich za wzór innym Habsburgom ( w linii cieszyńsko-żywieckiej nie zdarzały się, bowiem żadne skandale obyczajowe i małżeńskie, które trapiły główna linię cesarską!).
Po zabójstwie następcy tronu i generalnego inspektora sil się zbrojnych Franciszka Ferdynanda d’Este – Książe cieszyński Fryderyk Maria został mianowany wodzem naczelnym wojsk monarchii i nominalnie kierował wszystkimi operacjami zbrojnymi wojsk C. i K, aż do wiosny 1917 roku, kiedy to został odwołany przez ostatniego cesarza Karola – nie potrzebującego takiego zastępcy. Arcyksiążę Fryderyk nie odziedziczył jednak po dziadku, ani po stryju zdolności militarnych powierzając planowanie operacji szefowi Sztabu Generalnego Franzowi Conradowi v. Hoetzendorf, natomiast dzięki wrodzonym talentom dyplomatycznym łagodził napięcia między sztabami wojsk sprzymierzonych (tj Austro-Węgier i Niemiec) zrodzone wskutek wzajemnej niechęci ambitnych szefów sztabów obydwu armii. Po pierwszej Wojnie światowej , wobec utraty głównych majątków na terenie Czechosłowacji arcyksiążę Fryderyk przeniósł się do swych węgierskich posiadłości, których gospodarkę odbudował i żyjąc w najlepszej zgodzie z regentem Horthym zakończył tam swoje pracowite życie i doczekał się honorowego pogrzebu. Przez mniejszość węgierskich monarchistów, a także prawdopodobnie przez regenta uważany był on za najlepszego kandydata do tronu.
Jego brat Karol Stefan Habsburg utrzymywał zażyłe stosunki z polską arystokracją, świetnie władał językiem polskim i totalnie się spolonizował deklarując wielokrotnie swa polskość. Oddal on kulturze polskiej wybitne zasługi ( był też prezesem Akademii Umiejętności). W czasie PWŚ , po upadku koncepcji trialistycznej i powstaniu odrębnego Królestwa Polskiego (5 XI 1916 roku) Karol Stefan stal się jednym z dwóch najważniejszych kandydatów do korony polskiej ( drugim, konkurencyjnym był saski Wettyn). W roku 1918 r. Karol Stefan wystąpili o obywatelstwo polskie, dzięki czemu mogli zachować większość swych posiadłości. W okresie międzywojennym część z tych terenów Karol Stefan podarował państwu (np. stoki Babiej Góry, gdzie powstał park narodowy, czy majątek w Lipowej, z którego do dziś korzysta PAN).
W 1939 roku Żywiec znalazł się w granicach III Rzeszy, zaś syn i następca Stefana Karola – Karol Olbracht odmówił podpisania volkslisty, ponownie deklarując narodowość polską, co spowodowało jego uwiezienie i oddanie Państwa żywieckiego pod hitlerowski zarząd powierniczy.
Karol Stefan pozostawił trzy córki (Eleonorę Marie, Renatę Marie i Mechtyldę) i trzech synów : Karola Olbrachta (1888-1951), Leona Olbrachta (1893-1939) i Wilhelma (1895-1951). Znakomity żołnierz i dowódca - Karol Olbracht był; ostatnim ordynatem Państwa Żywieckiego, które utrącił w 1939 roku na rzecz hitlerowców, a ostatecznie w 1945 na rzecz „władzy ludowej”. Po upadku PRLu jego spadkobiercy bezskutecznie usiłowali odzyskać browar żywiecki.
Ciekawą postacią w tej gałęzi rodziny był najmłodszy z synów Karola Stefana – Wilhelm, który na przekór całkowicie spolonizowanemu ojcu i braciom – zwrócił w czasie PWŚ swe sympatie ku Ukraińcom ( którzy nazywali go „Wasylem Wyszywanym”) i był przez nich uważany za naturalnego pretendenta do korony, lub buławy hetmańskiej. W czasie międzywojennym chętnie reprezentował sprawę ukraińską na forach międzynarodowych, co stało się przyczyną jego aresztowania przez NKWD w 1947 roku i prawdopodobnemu zamordowaniu w wiezieniu kijowskim (1948). Proukraińska postawa Wilhelma spowodowała te z jego wydziedziczenie przez ojca i ostracyzm rodzinny.

Kaiserin

Do majątku w Żywcu wróciła właśnie córka arcyksięcia Karola Olbrachta -
Maria Krystyna, ur. w 1923 roku.
Trzeba też dodać, ze jej ojciec był przed wojną pułkownikiem Wojska Polskiego i brał czynny udział w wojnie 1920 roku, a także zgłosił się jako ochotnik do służby w 1939 roku.

[link widoczny dla zalogowanych]

twajda

Kaiserin

Przepraszam...
Nieco przesadziłam...Nie zauważylam, że to przedruk z 2010 roku...

omnibus

Zupełnie niepotrzebnie, na tym młodym Forum wszystkie opisywane zdarzenia są jakby młodsze Mr. Green

omnibus

Przebrzmiały fakt, ale ten link powinien się tu znaleź.

[link widoczny dla zalogowanych]

omnibus

...a tak przy okazji, ciekawy artykuł o żonie Karola Olbrachta.

[link widoczny dla zalogowanych]

Viribusunitis

Super!
Serdeczne dzięki!