www.viribusunitis322012.fora.pl

turulmodar

Pieśń, muzyka:

Jeen z najbardziej znanych utworów muzyki wegierskiej XX wieku - "Szomorú vasarnáp"("Smutna niedziela"). Powstał w 1933 roku . Muzyka: Rezső Seress (1889-1968). Słowa: László Jávor. Utwór powstał w 1933 roku i wywołał podobne prawdziwą „epidemię” samobójstw. . "Złowieszczą nieco popularność utworu ilustruje fakt, że jedynie w okresie 13-24 listopada 1935 roku pojawiło się na jego temat 278 artykułów we francuskich niemieckich, szwajcarskich i włoskich gazetach". W rzeczywistości samobójstwa były na Węgrzech zawsze czymś zwyczajnym i akceptowanym społecznie, co ma swoje korzenie w historii kultury madziarskiej i dawnych wierzeniach. Popularny utwór po prostu zwrócił na to uwagę świata.

http://www.youtube.com/watch?v=IN-vbMeJBHA&feature=fvwrel
http://www.youtube.com/watch?v=HAzJ_7CeWbc

Oryginalny tekst węgierski:

Szomorú vasárnap száz fehér virággal
Vártalak kedvesem templomi imával
Álmokat kergető vasárnap délelőtt
Bánatom hintaja nélküled visszajött
Azóta szomorú mindig a vasárnap
Könny csak az italom kenyerem a bánat...

Szomorú vasárnap

Utolsó vasárnap kedvesem gyere el
Pap is lesz, koporsó, ravatal, gyászlepel
Akkor is virág vár, virág és - koporsó
Virágos fák alatt utam az utolsó
Nyitva lesz szemem hogy még egyszer lássalak
Ne félj a szememtől holtan is áldalak...

Szomorú vasárnap

Utolsó vasárnap kedvesem gyere el
Pap is lesz, koporsó, ravatal, gyászlepel
Akkor is virág vár, virág és - koporsó
Virágos fák alatt utam az utolsó
Nyitva lesz szemem hogy még egyszer lássalak
Ne félj a szememtől holtan is áldalak...

Utolsó vasárnap

A oto współczesny przekład polski Ewy Bieńczyckiej::

"Smutna niedziela"

Te smutne niedziele, jak kwiatów białych sto,
Gdy czekam kochanie na ciebie się modląc,
Trwonię wciąż marzenia w niedzielny poranek
I powraca smutek bez ciebie, kochanie
Każdą niedzielę powtarza, na smutek otwiera;
Piję napój z łez, jem smutek jak chleb przygnębienia…

Ta smutna niedziela

Ostatnia niedziela, kochanie, przyjdź, proszę
Do mnie, księdza, trumny, całunu, ogłoszeń
Do kwiatów dla ciebie, i też dla trumny
Pod kwitnącymi drzewami przecież umrę
Nie zamknę oczu, patrz w nie, na ciebie je otwieram
Patrz w moje oczy, w mojej śmierci cię błogosławią

W niedzielę ostatnią

Film:
Okoliczności powstania pieśni i dzieje jej twórców stały się fabułą świetnego filmu z 1999 roku , którego tytuł brzmiał tak samo. Film nawiazuje do ponurej legendy o wyzwalania przez utwór instynktów samobójczych, lecz jednocześnie wyjaśnia ja na gruncie psychiki narodu wegieskiego.

http://www.youtube.com/watch?v=MsDjPK88yPE&feature=related

Skłonnośi samobójcze Madziarów wynikają bowiem głównie z uwarunkowań kulturowych.
Jak to określa mój ojciec , wykładający mitologię węgierską:

,”Kiedy rzeczywistość otaczającego świata nie zgadza się z wyobrażeniami i marzeniami nie-Węgra, to nie -Węgier dostosowuje swe wyobrażenia i marzenia do świata.
Natomiast Węgier zachowuje swoje wyobrażenia i marzenia - odrzucając świat."

Dawni Węgrzy wierzyli, że po śmierci dusze wojowników poległych w walce idą po Mlecznej Drodze ( hadut) do słonecznego raju (Tunderorszag), gdzie będą armią duchów walczącą ze złymi siłami. Natomiast dusze tych , którzy zmarli zwykłą , śmiercią (Petofi , powiedziałby: zgniła śmiercią) idą do mrocznych podziemi, aby tam w ciemności i beznadziei tkwić do końca świata.

Samobójców traktuje się tak jak poległych wojowników, ponieważ z własnej woli oddają życie, aby nie ulec siłom zła, podłości i pohańbienia.

Trapi mnie jedna tylko myśl:
W łóżku, w pierzynach przyjdzie gnić!
Zwiędnąć powoli, jak ten żywy kwiat,
W który się robak utajony wkradł,
Skapać jak świeca, co w pokoju drży,
Mniejsza od listka i płonącej ćmy.
Na inną śmierć mnie, Boże mój
Na inną śmierć mnie Boże zbrój!
Niech będę drzewem, które błyskawica
Zcina, jak burzy sczerniała źrenica,
Skala niech będę, co w dolinę spada,
Grzmotem, co niebo i ziemie spowiada!

...

Niech zginę wśród pól, Gdzie zwali mnie ból,
Niech krew młodzieńcza z moich żył upłynie
I gdy z ust się zerwie to słowo jedyne...

I gdy będę spał
Niech konie w cwał
Przejdą po mnie, nasze zwiastując zwycięstwo
I niech mnie stratują z ziemia, z trawą gęstą -
Niech moje kości złoży w ziemi sen
Gdy przyjdzie wielki, pogrzebowy dzień,
Gdzie uroczysta żałobna muzyka?
Chorągiew kirem ogromnym podbita
Nad wspólnym grobem bohaterów brata,
Którzy za świętą zmarli wolność świata!

( S.Petofi)

Inne znane wykonania:

Węgierskie:
http://www.youtube.com/watch?v=oBichAa9NeE&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=qa4J-ZrWwu4&feature=fvwrel

Zachodnie:
http://www.youtube.com/watch?v=N2fGWQKbX68
http://www.youtube.com/watch?v=bHH-aequKNs&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=jyVe_9-aYN0&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=98LDN37-N3A&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=KzWVWY5QUzg&feature=related